Jak poprawnie podawać źródła?

Jak poprawnie podawać źródła zdjeć oraz grafik umieszczanych na blogu

Ale najpierw z czego można korzystać

Na samym początku pragnę zaznaczyć, że każde zdjęcie lub inny materiał znaleziony w Internecie objęty jest prawami autorskimi i jeżeli autor w wyraźny i jednoznaczny sposób nie udostępnił go innym, nie wolno z niego korzystać. Z tego wynika, że umieszczanie w poście zdjęcia razem z podaniem jego autora, kiedy przy pracy nawet nie widnieje to sławne all rights reserved, wciąż jest łamaniem prawa. Przeczytaj, jakie wiążą się z tym konsekwencje. W takim razie z czego można korzystać?

• GNU Free Documentation License: opis;
• Creative Commons: oficjalna polska strona, zwięzły opis podstawowych licencji, bardzo prosto wyłożone działanie licencji;
• Z materiałów udostępnionych na licencji/zasadach stworzonych przez autora: czytaj więcej.

Z tym ostatnim mamy w naszym blogowym świecie najczęściej do czynienia. Każdy regulamin czy zasady pobierania dodatków na blogach graficznych są takimi indywidualnymi licencjami, na jakich autorzy publikują swoje prace. Mogą się od siebie różnić, jednak w zdecydowanej większości zawierają uznanie autorstwa – wymagają podania źródła, co w naszym slangu przyjęło się niepoprawnie nazywać „kredytem”. (Tak, to jest niepoprawne i proszę, starajcie się unikać tego słowa w tym kontekście).

Uznanie autorstwa — utwór należy odpowiednio oznaczyć, podać link do licencji i wskazać jakie (o ile było to możliwe) zostały dokonane w nim zmiany. Możesz to zrobić w dowolny, rozsądny sposób, jeśli nie sugeruje to udzielania prze licencjodawcę poparcia dla Ciebie lub sposobu, w jaki wykorzystujesz ten utwór.
Definicja zaczerpnięta z Cretive Commons.

Uwaga! Złamanie któregokolwiek z punktów zasad/licencji jest równoznaczne z kradzieżą. W takim wypadku autor w ramach rekompensaty może zażądać opłaty za korzystanie z jego materiałów, które przy przestrzeganiu danej licencji były darmowe.

Poprawnie zapisane źródło

Źródło powinno znajdować się na lub przy wykorzystywanej grafice lub zdjęciu, ostatecznie w stopce strony – więcej tutaj. Z naszego punktu widzenia oznacza to, że:

• źródło powinno znajdować się bezpośrednio na pracy lub pod pracą, gdy jest to zdjęcie lub grafika;
• źródło powinno być w stopce szablonu i zawierać zarówno źródła kodu szablonu jak i grafiki użytej w szablonie.

Idealnie zapisane źródło powinno zawierać więcej tutaj EN:

• tytuł pracy;
• autora (najlepiej z linkiem do profilu autora);
• bezpośredni link do źródła;
• typ licencji, jeżeli mamy do czynienia z Creative Commons.

Podałam wyżej definicję idealnie zapisanego źródła. Czasami jednak przy wielu materiałach użytych w pracy nie ma miejsca na tak obszerny opis. Wtedy należy dodać przynajmniej link do źródła. Dlaczego? Ponieważ przechodząc na stronę, z której pobrano materiał, możemy dowiedzieć się wszystkich pozostałych informacji: tytułu pracy, danych autora oraz typu licencji. Nie jest to zbyt dobra praktyka, ale chyba jedyne możliwe ustępstwo w tej kwestii. A oto przykłady poprawnie zapisanych źródeł:

Light in the trees textures by Agata. – idealnie;
Texture / Agata – całkiem dobrze;
Texture lub Agata – ostatecznie;
yosemite_0248 by gaurav76 , CC BY-NC-SA 2.0 – idealnie;
Photo / gaurav76 / BY-NC-SA – całkiem dobrze;
Photo BY-NC-SA lub gaurav76 BY-NC-SA – ostatecznie.

Teraz przyznajcie się sobie w duchu, ile razy widząc jakąś grafikę pomyśleliście: „ktoś użył super tekstury, chętnie bym ją pobrał(a), tylko nie wiem skąd”. Gdyby każdy przestrzegał poprawnie zapisanych źródeł, nie byłoby tego problemu.

Uwaga! Uznaniem autorstwa NIE jest:

• Podpis: Zdjęcie znalezione w Google;
• Podpis: Zdjęcie pochodzi z weheartit/tumblr/DevaintArt (czy z jakiejkolwiek innej strony tego rodzaju);
• Podpis: Materiały należą do ich twórców;
• Lista z wypisanymi stronami, z których materiały pobieracie, chyba że jest ona dedykowana danej grafice;

Dlaczego listy NIE są poprawnym uznaniem autorstwa?

Poprawnie podane źródło musi być zalinkowane, zatem wszystkie niezalinkowane listy nie spełniają tego kryterium (chyba że jest podany pełny adres strony). Po drugie i najważniejsze link musi prowadzić bezpośrednio do materiału, z którego skorzystano, a nie do strony autora. Po trzecie źródło musi znajdować się bezpośrednio na lub pod pracą, jeżeli mowa o grafice. Zatem gdyby ktoś chciał stosować takie listy, to musiałby bezpośrednio pod pracą podać do niej link, a umieszczone tam źródła dotyczyłyby tylko tej konkretnej grafiki. Natomiast same linki prowadziłyby bezpośrednio do materiałów, a nie ogólnych stron autorów. Na przykład link do mojego bloga jest ogólną stroną autora, a link do postu z teksturą jest linkiem bezpośrednim i to on przede wszystkim powinien znaleźć się w źródle. Strona główna autora w drugiej kolejności.

Konsekwencje naruszenia praw autorskich

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych
Rozdział 14: Odpowiedzialność karna
Art. 115. 1. Kto przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.
Art. 116. 1. Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 118 1. Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przedmiot będący nośnikiem utworu, artystycznego wykonania, fonogramu, wideogramu rozpowszechnianego lub zwielokrotnionego bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom nabywa lub pomaga w jego zbyciu albo przedmiot ten przyjmuje lub pomaga w jego ukryciu, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Szczególnie ważny jest tutaj art. 155.1. Brak uznania autorstwa przy korzystaniu ze zdjęć równa się przywłaszczeniu sobie autorstwa. Brak uznania autorstwa bezpośrednio przy grafice lub tuż pod nią wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części grafiki.

Magia zwana domeną publiczną

W sieci znajdują się materiały opublikowane pod tak zwaną domeną publiczną lub licencją CC0 (szczególna odmiana Creative Commons). W takim wypadku możemy z nich korzystać jak tylko chcemy, uznanie autorstwa również nie jest wymagane.

Zastanawiasz się, skad wziąć takie zdjęcia? Koniecznie przeczytaj 5 stron z pięknymi darmowymi zdjęciami.

Podsumowanie

Mam nadzieję, że tym artykułem rozwiałam wszelkie wątpliwości odnośnie tego, jak korzystać z materiałów znalezionych w sieci i nie łamać przy tym prawa. Pytania zostawiajcie w komentarzach, postaram się na nie odpowiedzieć.

Jeżeli chcecie, aby osoby korzystające z waszych materiałów wiedziały jak poprawnie podać ich źródła, udostępnijcie im ten artykuł.

Korekta, wsparcie merytoryczne i prawnicze: grabarz.